“Destur Bismillah!”: Kilisede Oy SandıklarıMehmet Selahattin yazısında Kumkapı’da oy kullanacaklar için sandıkların kiliseye konulduğunu söylüyor, Yahudilerin Serbest Fırka’yı desteklemesine ve Ortodoksların kararsızlığına değiniyor. Hatta kilise bahçesinde oy kullanacak Müslüman bir kadının ancak &nbsp;“Destur Bismillah!” diyerek oy verebileceğini aktarıyor. Peki neden oy sandıkları kiliseye konulmuştu? Yahudiler neden Serbest Fırka’yı destekliyordu, Ortodokslar neden kararsızdı?Yahudiler gerçekten de seçimlerde Serbest Fırka’yı destekledi. Serbest Fırka’nın İstanbul’daki 117 adayından 13’ü gayrimüslimdi. Bu 13 adayın 6’sı Rum, 4’ü Ermeni, 3’ü Yahudi’ydi. Halk Fırkası ise azınlıklardan aday göstermedi. Yahudilerin SCF’yi desteklemesinin asıl sebebi CHF’in azınlıklardan hiç aday göstermezken SCF’nin az da olsa aday göstermesi. Azınlıklar arasında seçimlere en çok ilgi gösteren ise Ermenilerdi. Ermenileri Rumlar ve Yahudiler takip ediyordu. Serbest Fırka’nın azınlıkları aday göstermesi tartışmalara yol açtı. Seçimden gelen ilk haberler ise azınlıkların SCF’ye oy verdiğini gösteriyordu.&nbsp;Seçimlerin en hararetli günü 10 Ekim’de yaşandı. Cuma gününe denk gelen 10 Ekim’de halk ve esnaf sandıklara koştu. Balat ve Kasımpaşa’nın yanı sıra Kumkapı’da da büyük kavgalar yaşandı. Eminönü-Beyazıt seçim sandığı Kumkapı Rum Okulu’na konulmuştu. Oy verme esnasında Haşim Bey adlı bir kişi Serbestçileri “sarık, püskül, takke ve Apostollar idaresi” olmakla itham edince orada bulunan SCF taraftarları <a fr-original-style="" href="http://www.rifatbali.com/images/stories/dokumanlar/serbest_firka.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Serbest Fırka hakiki Türk vatanperverlerinin fırkasıdır!”</a> diye bağırır. Acaba bunlar yaşanırken yazarımız orada mıydı?İstanbul’da oy verme işlemleri devam ederken şehrin çeşitli yerlerinde çıkan olaylar eski defterlerin aslında kapanmadığını gösteriyordu. Çünkü milliyetçilik akımının etkilerine Avrupalı devletlerin takip ettiği politikalar da eklenince Osmanlı Devleti’nin azınlıklara bakışı değişmeye başlamış, sadakat ve bağlılık eksenindeki ilişkiler düşmanlığa doğru evrilmişti. Cumhuriyet ile birlikte ulus devlet düzenine geçildikten sonra ise azınlıklar “Türk” olarak kabul edilerek bu düşmanlık şekil değiştirmiş ve bulduğu her fırsatta tabir-i caizse hortlamıştı. İşte bu nedenle eski defterler kapanmamıştı. Ve hala açık olan bu eski defterler söz konusu seçimleri demokrasinin bir bileşeni olmaktan çıkarıp adeta bir ırk, bir milliyet, bir Türk olanlar ve olmayanlar kavgasına da dönüştürmüştü.

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

Tüm dünyanın gözü, Afganistan’ın üstünde. Tarihi boyunca büyük zorluklar atlatmış, ulus devlet olmayı başaramamış ülkede yaşayanların çığlığı son olayların ardından duyulmaya başladı. Ancak Afganistan’daki terör tehdidi çok uzun zamandır sessiz sedasız ilerleyişini sürdürdü. Ta ki biri devletin başına geçip, diğerlerini kızdırana kadar.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">IŞİD kimdir?</h2>Dünya genelinde birçok ülkede faaliyet gösteren IŞİD, 2013’te El Kaide’nin Irak kolu lideri Ebu Bekir el Bağdadi’nin Suriye'deki Nusra Cephesi'yle birleştiklerini duyurmasıyla ortaya çıktı. Radikal İslamcı örgüt, bölgedeki çatışma ortamı ve siyasi istikrarsızlık nedeniyle kısa sürede büyük toprak hâkimiyeti elde etti.&nbsp;Orta Doğu'daki değişen güç dengeleri ve istikrarsızlığın yarattığı boşluğun yanı sıra IŞİD, birbirinden farklı fonlarla beslendi. Örgüt Orta Doğu’da büyük bir alana hâkim olmasıyla dünyaya adını duyurdu. Dünyanın farklı yerlerinde kendine destekçi topladı ve dünyaya yayıldı.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">IŞİD-K, diğer adıyla IŞİD Horasan</h2>“Mevlana Rumi’nin doğduğu şehir olan Horasan, bugün Afganistan, İran'ın doğusu, Pakistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Pakistan'ın da bir kısmını kapsayan bölge; Farsça'da güneşin yükseldiği yer anlamına geliyor.“2014'te Rakka ve Musul'u alan ve hızla güçlenen IŞİD, Pakistan ve Afganistan'dan Irak veya Suriye'ye giderek örgüte katılmak isteyen savaşçıları bölgede topladı. Pakistan Taliban'ından ayrılan ve “Taliban’ı yeterince sert bulmayan” militanların da dâhil olduğu örgüt, 2015 yılında IŞİD-Horasan adıyla kurulmuş oldu. &nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Taliban'ın dünü ve bugünü</h2>Uzun süredir gündemden düşmeyen Taliban, 2001'deki İkiz Kuleler saldırılarının ardından ABD'nin El Kaide liderini teslim isteğini reddedince Afganistan'a müdahale başlaması üzerine kısa sürede gücünü kaybetti. Afganistan'ın bazı bölgelerinde ve Pakistan'da varlığını sürdüren Taliban, ülkedeki yerel aşiretlerin mücadeleleri, ev baskınları ve sivil kayıplar nedeniyle tabanda yeniden destek görmeye başladı.&nbsp;2012'de Afganistan'ın farklı yerlerinde düzenlediği saldırılarla yeniden adını duyurmaya başlayan örgüt, kırsaldan başlayarak farklı bölgelerin kontrollerini ele aldı. Son olarak ABD’nin Afganistan’dan çekilmesiyle Taliban, ülkedeki askerî yapının yetersizliği ve sivil direnişin olmamasıyla kısa sürede yönetimi ele geçirdi.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Realist- idealist savaşı</h2>Afganistan’da uzun süredir etkinliğini sürdüren ve “radikal İslamcı” örgütler olarak tanımlanan IŞİD-K ve Taliban’ın arasındaki “savaşın” temelinde ideolojik farklılıklar yatıyor. Taliban’ın Afganistan sınırları içinde “İslam Emirliği” kurma isteğinin karşılığında IŞİD-K tüm İslam ülkelerinde tek bir siyasal oluşum kurmayı amaçlıyor. Ayrıca Taliban’ın uluslararası arenada kabul görme çabasıyla gerçekleştirdiği “ılımlı” islam politikasına karşı çıkan IŞİD-K, Taliban’ı “kâfir” ve “ABD’nın kuklası” olarak atfediyor. Genel bakış açıları ile değerlendirildiğinde Afganistan’da bir devlet olmaya çalışan Taliban’ın politikaları IŞİD-K’ya göre daha “pragmatist” ve “realist” olarak değerlendirilirken, IŞİD-K ise "idealist" bir yapı olarak nitelendiriliyor.&nbsp;Tüm bu değerlendirmeler baz alındığındaysa ortaya çıkan soru; Taliban’ı büyük tepki toplayan yasaklarına rağmen kâfir olmakla suçlayan IŞİD-K’nın “canavar” görüntüsü, Taliban’a meşruiyet mi kazanıyor?&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">IŞİD-K’nın korkusu Afganistanlıları yalnızlaştıracak mı? </h2>IŞİD-K yalnızca Taliban için değil; başta ABD olmak üzere birçok ülke için büyük bir tehdit unsuru. Örgütün havalimanı yakınlarına gerçekleştirdiği ve ABD askerlerinin de dâhil olduğu en az 180 kişinin ölümüne yol açtığı saldırının ardından dünyanın farklı bölgelerinde yeniden bu saldırılara devam edebileceği değerlendiriliyor. Kanlı eylemler ve intihar saldırılarıyla bugüne kadar yüzlerce insanın ölümüne neden olan örgütün “yeniden saldırma” ihtimali bile güç dengelerinin değişmesi için neden oluşturuyor.&nbsp;Yıllardır ellerinde silahlarla ideolojilerini gerçekleştirmek uğruna şehirleri yıkıp, saklanan örgüt, sonunda ele geçirdiği gücü kullanmayı öğrenmeli. Taliban’ın polis, asker ve bakanlıklar üzerinde yapılaşmayı sağlaması ve gerçek bir devlet düzeni oturtması için yalnızca kendi üyeleriyle kadroları doldurması yeterli olmayacak çünkü “yönetimi” öğrenmeleri gerekli. Bunun için müttefiklere ve ittifaklara ihtiyacı var. Başta Çin ve Pakistan olmak üzere bazı ülkelerin ılımlı yaklaştığı Taliban, ittifaklarını büyüterek, “doğru” devlet düzenini öğrenebilir. &nbsp;Taliban’ın yaklaşık 20 yıl önce yaptığı “hatayı” yinelemeyeceği ve Afganistan’da hiçbir terör unsuruna izin vermeyeceğini kabul etmesi; ABD’nin IŞİD-K’nın güçsüzleşmesi için Taliban’a destek vermesine yetebilir. Şu anda hâlihazırda ülkenin birçok gücünü elinde bulunduran Taliban’ın, ABD’den destek görerek devletleşmesi hâlinde IŞİD-K’nın ciddi oranda gücünün kırılması öngörülüyor.Ancak bu senaryonun gerçekleşmesi; “en kötü” yerine “kötünün iyisinin” tercih edilmesi anlamına geliyor. Küresel alanda kendini korumaya çalışan ülkelerin bu kararı alması Afganistan’da nefes dahi alamayan bir halkın yapayalnız kalacağı anlamına geliyor.&nbsp;

Spektrum

En kötü ile kötünün iyisi arasında tercih yapmak üzere olan ülkeler; iki koşulda da Afganistan halkını yapayalnız bırakıyor.

İmparatorluklar mezarlığından radikal örgütler yatağına

• Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nden (MIT) iktisat profesörü Daron Acemoğlu, Çekya merkezli uluslararası yayın kuruluşu The Project Syndicate'da yayımladığı The Greatest Generation’s Squandered Legacy başlıklı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmN2RmOTg5OTJiNTJlMDAwY2E0OTc3ZSZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cucHJvamVjdC1zeW5kaWNhdGUub3JnJTI1MkZjb21tZW50YXJ5JTI1MkZmYWlsdXJlcy1vZi1nbG9iYWwtbGVhZGVyc2hpcC1vbi1jbGltYXRlLWNoYW5nZS1udWNsZWFyLXdhci1pbmVxdWFsaXR5LWJ5LWRhcm9uLWFjZW1vZ2x1LTIwMjAtMDklMjUzRmJhcnJpZXIlMjUzRGFjY2Vzc3BheWxvZw=="">yazısında,</a> güncel problemlerin eskiden yaşanan dünya savaşları ya da Büyük Buhran gibi felaketlerle karşılaştırınca küçük görünse de ilk kez ulus devlet düzeyinde değil, bu denli küresel çapta çözümler gerektirdiğini belirtiyor. Acemoğlu, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra barışın sağlanması ve modern refah devletlerine erişilmesi gibi başarıların tekrar edilmesi gerektiğini, savaş sonrası Avrupa'nın tecrübesi doğrultusunda etkili kurumlar inşa etmek için önce ortak bir vizyon olması gerektiğini fakat şu an için bunun eksik olduğunu savunuyor.&nbsp;

ulus devlet ile ilgili hikayeler